Rus aşısı Sovyet biliminin altyapısı üstünde gelişti

Rusya’da devlete ait bir kurum olan Gamaleya Epidemiyoloji ve Mikrobiyoloji Araştırma Enstitüsü, Sputnik V adı verilen Covid-19 aşısının üretiminde gerçekleştirilen atılımın arkasındaki bilimi onlarca yıldır geliştirdiğini söylüyor.

[BAA - Biyolojik Hareket ve Evrim/ Çeviri Haber: Umur Ayaz]

Rusya, sadece iki aylık insan denemelerinden sonra dünyanın ilk düzenleyici makam onayını Covid-19 aşısı için verdiğini bu hafta açıkladığında, uluslararası ilaç sektöründe bulunan pek çok kişi, Moskova'nın aşıyı ne kadar hızlı bulduğuna şaşırmıştı.

Aşıya yönelik eleştiri getirenler, Rusya’nın ilaç şirketlerinin nispeten küçük olduğunu, atılımı gerçekleştirdiği iddia edilen enstitüye dair çok az şey bilindiğini ve onay için gereken temel adımların tamamlanmadığını söylüyor. Ancak aşının arkasındaki bilim insanı, aşının yapımının 40 yıllık geçmişe sahip olduğu konusunda ısrar ediyor.

Gamaleya Epidemiyoloji ve Mikrobiyoloji Araştırma Enstitüsü’nün direktörü Alexander Gintsburg, 1980'lerden beri Covid-19 aşısı gibi adenoviral aşılar üzerinde çalışıldığını söylüyor ve ekliyor:  “Arkasındaki bilimi anlarsanız, aşıyı bulma hızı şaşırtıcı olmayacaktır.”

Gintsburg Financial Times'a verdiği demeçte, "Son yıllarda uluslararası sağlık tehditlerinin yokluğunda, aşı araştırmaları uluslararası ilaç endüstrisinin merkezinde yer almazken, Rus laboratuvarları araştırmalarına devam ediyordu. Covid-19 aşısını çok hızlı bir şekilde geliştirmemizi sağlayan Rus biliminin mirasından gurur duyuyoruz" dedi.

Enstitü, 1886'da Fransız biyolog Louis Pasteur'un altında çalışan ve Kızıl Ordu askerlerinin çiçek hastalığına karşı aşılanmasında etkili olan bilim insanı Nikolay Gamaleya'nın adını taşıyor. Başkan Vladimir Putin'in direktifiyle, ön safta bulunan sağlık personellerine önümüzdeki birkaç hafta içinde Sputnik V aşısının yapılacağı söyleniyor. Ancak Gamaleya Enstitüsü, henüz Faz-3 çalışmalarını tamamlamış değil. Faz-3 çalışmaları bittikten sonra aşının etkinliği hakkında daha net konuşulabilecek gibi gözüküyor.

Gintsburg, herhangi bir yüksek risk iddiasına ise karşı çıkıyor. Geçen hafta devlet televizyonuna verdiği demeçte, o ve enstitüdeki küçük bir grup meslektaşının aşıyı ilk olarak Mart ayında kendileri üzerinde denediklerini söyledi. Ginstburg şöyle devam etti: "Beş ay sonra, bağışıklığımız iyi, bu durum önemli ölçüde yüksek bir antikor seviyesine karşılık geliyor ve bu da her türlü Covid-19 dozuna karşı korumayı garanti ediyor. Bu nedenle, enstitüde tamamen yüz maskesiz gezme özgürlüğüne sahip olabiliriz."

Gintsburg ve meslektaşları tarafından 2015 yılında geliştirilen, Gamaleya Enstitüsü'nün en bilinen önceki başarısı olan Ebola aşısına işaret ediliyor. Koronavirüse karşı geliştirilen Sputnik V aşısı, aynı teknolojiye dayanmakta.

Rus endüstri danışmanlığı şirketi RNC Pharma'nın iş geliştirme müdürü Nikolay Bespalov, “Aşının tescili bizim için sürpriz olmadı. . . hiçbir yerden ortaya çıkmadı; uzun bilimsel çalışmaların bir sonucu olarak ortaya çıktı” diyor. Bespalov, "Rus bilim insanlarının yoğun bilimsel araştırma gerektiren ilaçlar geliştirebildiği ve Rus ilaç endüstrisinin üretebildiği gerçeği, uzun zamandır bir sır değil" diye de ekliyor. "Rusya'nın ciddi bir bilimsel eğitim geçmişi, onları destekleyecek çok sayıda bilim insanı, kuruluş ve önemli tarihsel deneyimler var."

Financial Times’ın haberine göre İngiltere’de Imperial College London'da immünoloji profesörü olan Danny Altmann, Rusya'nın iyi biyomedikal bilim insanlarına sahip olduğunu, ancak aşının adının Sovyet dönemini çağrıştırdığını söylüyor ve ekliyor: "Şu anda istemediğimiz şey, Covid-19 aşılarında soğuk savaş tarzı bir uzay yarışı." Financial Times’ın yaptığı bu haber, emperyalist sistem içi rekabet üzerinden Rusya’nın Sovyetler Birliği geçmişini bazı açılardan sahiplenmesinin batıdaki çevrelerde rahatsızlık uyandırdığını da gösteriyor.

Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) ise arkasındaki verileri henüz görmediği için aşı hakkında yorum yapamayacağını söylüyor. Rusya’nın henüz uluslararası kullanım için gerekli bir adım olan aşının ön yeterliliğini belirleme konusunda DSÖ'ye resmi olarak başvurmadığı belirtiliyor. Putin’in duyurusundan iki gün sonra Rusya’nın Cenevre büyükelçisi DSÖ başkanına bir mektup göndermişti. DSÖ'nün düzenleme ve ön yeterlilik direktörü Emer Cooke, "Mektupta belirtildiği gibi daha fazla ayrıntı ve veri almayı dört gözle bekliyoruz" dedi.

Gamaleya Enstitüsü, klinik araştırmalarının sonuçlarını “iki hafta içinde prestijli bir dergiye” sunmayı planladığını, ancak Rusya'da bu tür verilerin kamuya açıklanmadan önce uzmanlar tarafından özel olarak onaylanmasının geleneksel olduğunu belirtti. Gintsburg şunu da ekledi: "Rus bilimi yüzyıllardır haritada yer alıyor. Bizim için insanlarımızı salgından korumak ve bu teknolojiyi dünyaya sunabilmek önemli."

Kaynak

Russia vaccine thrusts little-known state research unit into spotlight, https://www.ft.com/content/874059a6-da43-4c23-b29d-21ed59152124