Fizikte Afro-Amerikan kadınları teşvik etmek adına bir adım

Kadınların ve azınlık ulusların toplumsal yaşamın çeşitli alanlarında karşı karşıya kaldığı eşitsizlikler, akademideki asimetrik dağılımla da kendini gösteriyor. Fizik dalı da bu asimetrinin en net görüldüğü alanlardan birisi. Fizikte Afro-Amerikan Kadınlar hareketi bu eşitsizlikten yola çıkarak kurulmuş bir inisiyatif. Kendisi de Afro-Amerikan bir fizikçi olan, kurucu Jami Valentine Miller kuruluşun amacını “Fizikte doktora yapmış sayılı Afro-Amerikan kadınları onurlandırmak, gelecekteki fizikçilere ilham vermek ve fizikteki ve diğer bilim, teknoloji ve mühendislik alanlarındaki farklılıkları teşvik etmek isteyen benzer kişilerle iletişim kurabilmek,” olarak tanımlıyor. Miller’ın kuruluşun ortaya çıkma hikayesini, amaçlarını ve sağladığı yararları anlattığı Physics Today sitesindeki yazısının çevirisini okurlarımızla paylaşıyoruz.

1876’da Edward Boutchet, Yale Üniversitesi’nde doktorasını tamamlayarak bir Amerikan Üniversite’sindeki herhangi bir alanda doktora alan ilk Afro-Amerikan oldu. Afro-Amerikan bir kadının fizik doktorası yapması içinse neredeyse bir yüz yıl geçmesi gerekecekti. Bu konuda ilki gerçekleştiren, 1972’de Michigan Üniversitesi’nde doktorasını tamamlayan Willie Hobbs Moore oldu.

O zamandan beri fizik doktorası yapan Afro-Amerikan kadın sayısında yavaş ama düzenli bir artış oldu. 2000 yılından önce fizik veya uygulamalı fizik alanlarında doktora derecesine ulaşan yaklaşık 25 kadın vardı (Bu sayıya astronomi veya fiziğe yakın diğer alanlar dâhil değil). Günümüze kadar bu sayıya 67 kişi daha eklendi. Bir kıyas yapmak gerekirse sadece 2017’de Amerika’daki üniversitelerde 1900’e yakın fizik doktorası yapıldığını söyleyebiliriz.

Fizikte Afro-Amerikan Kadınlar (African American Woman in Physics, AAWIP), bu örnek kadınları onurlandırmak, gelecekteki fizikçilere ilham vermek ve fizikteki, diğer bilim, teknoloji ve mühendislik alanlarındaki bu çeşitliliği teşvik etmek isteyen benzerleriyle iletişim kurabilmek adına oluşturuldu. Kuruluş; doktorasını tamamlamış ve fizikçi kabul edilen tüm Afro-Amerikan kadınların listesini yaparak akademik arka plana sahip geniş yelpazeyi gösteriyor ve fizik öğrencileri ve profesyoneller için çeşitli alanlardaki imkânları ortaya çıkarıyor. Bu yıl 100. Afro-Amerikan kadının doktorasını alabilmesi bekliyoruz ve Fizikte Afro-Amerikan Kadınlar bu sayede hem derecesini kazananların başarısını kutluyor hem de bu listenin hızlıca büyümesi için gerekli olan ilerlemeyi vurguluyoruz.

59 894   ABD üniversitelerinde yapılmış toplam fizik doktoralarının sayısı, 1972-2017                                                                                                                       90   Afro-Amerikan kadınlar tarafından yapılmış fizik doktoralarının sayısı, 1972–2017                                                                                                                 Kaynak: Amerikan Fizik Enstitüsü, İstatistiki Araştırma Merkezi

Fizikte Afro-Amerikan Kadınlar’ın başlamasını sağlayan motivasyon, benim için (kurucu Jami Valentine Miller) 2005’te benim master öğrencisi olarak katıldığım bir konferans oldu. Uluslararası Saf ve Uygulamalı Fizik Birliği’nin düzenlediği II. Uluslararası Fizikte Kadınlar Konferansı’nda 18 kişilik ABD delegasyonunun 5’i Afro-Amerikanlardan oluşmaktaydı. Toplantının heyecanından sonra kendi bölümüme tek Afro-Amerikan olarak döndüğümde özellikle kendimi yalnız hissetmiştim. Benim gibi, aynı şeyi yapan başka siyahi kadınların da olduğunu bilmek istedim. Böylece tanıştığım bütün Afro-Amerikan kadın fizikçilerin kaydını tutmaya ve diğerlerini de internette araştırmaya başladım. Veri tabanının büyük bir kısmı benim kişisel olarak kurduğum iletişimler, web sitelerindeki araştırmalarım sonucu oluştu. Site aktifleştiğinde ise insanlar benimle iletişime geçip kaçırdığım isimleri söylediler.

Veriler bir süreliğine Ulusal Siyahi Fizikçiler Topluluğu’nun (National Society of Black Physicist) sitesinde yayımlandı; fakat nihayetinde ben bağımsız, anonim, kâr amacı gütmeyen bir kuruluş olarak Fizikte Afro-Amerikan Kadınlar’ı kurdum. 2014’te lisansüstü öğrencisi Jessica Tucker yardımcı olmak için bana katıldı.

Kuruluş fizik, astronomi, astrofizik ve diğer yakın alanlarda doktora yapmış kadınlarla birlikte bu dereceler için çalışan kadın listanüstü öğrencileri de kapsıyor. Liste ayrıca atmosfer bilimi, biyofizik, jeofizik ve nanoteknoloji gibi yakın alanlarda diploması olup da fizik ve astronomi alanlarında profesyonel olarak çalışanları da içeriyor.

Merkezi bir yerdeki başarılı araştırmacıların bilgilerine sahip olmanın birçok faydası var. Farklı ülkelerdeki ortak noktaları olabilecek öğrenciler birbirlerini bulup birbirleriyle iletişime geçebiliyor. Gelecek çalışmasını planlayan bir lisans öğrencisi, bir enstitüdeki tek Afro-Amerikan kadın olup olmayacağını rahatlıkla öğrenip bunun kendisi için ne anlama gelebileceğine dair bilinçli bir karar verebiliyor. İş arayanlar, bir laboratuvar veya şirketteki koşullarla ilgili bilgi almak için iletişim kurabileceği birilerine ulaşabiliyor. Jessica ve ben düzenli olarak doktora sonrası araştırmacı, öğretim üyesi veya yaz stajı ilanlarını araştırıp sitede paylaşıyoruz. Öğretim üyesi arayışında olan bölümlerin, yeterince temsil edilmeyen azınlıklardan olan kadın adaylar bulabilecek ekstra bir kaynakları olmuş oluyor. Çoğunlukla bir bölümde neden kadın çalışan veya azınlık olmadığı sorulduğunda, cevapları “Çünkü bulamıyoruz,” oluyor. Fizikte Afro-Amerikan Kadınlar’ın amacı bu cevabı kabul edilemez kılmak.

Ayrıca, Fizikteki Afro-Amerikan Kadınlar fizikçilerin eğitimleri veya kariyerlerindeki koşullarla ilgili tartışabileceği kapalı bir foruma da ev sahipliği yapıyor. Gruptaki birçok kişi bulundukları programdaki tek Afro-Amerikan kadın veya tek Afro-Amerikan. Kadınlar bu platformda birbirleriyle fikir alışverişinde bulunarak dayanışma gösterebiliyorlar. Veri tabanında toplamda 150’den fazla Afro-Amerikan kadının bilgileri var, bunlardan 92’si fizik veya uygulamalı fizik alanlarında doktora yapmış. Bu yıl, fizikte doktora derecesi almış 100. Afro-Amerikan kadın olacağı konusunda umutluyuz.

2019’da hala bu kilometre taşını aşamamış olduğumuz gerçeği kat edilmesi gereken ne kadar çok yol olduğunu gösteriyor. Güncel veriler, fizik ve astronomi alanlarında lisans programını tamamlayan Afro-Amerikan kadın sayısında, son 20 yıl içinde pek bir artış olmadığını gösteriyor. Amerikan Fizik Enstitüsü’nün yayımladığı yeni bir rapora göre, fizik bölümlerindeki Afro-Amerikan kadın öğretim üyesi sayısı 2008’den beri neredeyse hiç artmamış ve Afro-Amerikan kadınlar bu bölümdeki kadınların yalnızca yüzde 2’sini oluşturuyor.

Dünyanın çeşitli uluslarından gelen kadınların fizik bölümünde öğrenci veya öğretim üyesi olarak varlığının bu kadar nadir olmadığı ve bu tarz organizasyonlara ihtiyacımızın olmayacağı günlerin geleceğine dair umutluyum.