Einstein 65 yıl önce bugün hayatını kaybetti

Bilimsel çalışmalarının yanı sıra ''Dünya Barışı'' fikri üzerine kurulu politik mücadelesiyle de 20. yüzyılın en önemli bilim insanları arasında yer alan Einstein'ı ölüm yıldönümünde anıyoruz.

[BAA - Maddenin Temel Hareketleri]

Bugün, 20. yüzyılın en önemli fizikçilerinden Albert Einstein'ın ölüm yıldönümü. Einstein, önemli bilimsel çalışmaları ve "Dünya barışı" fikri üzerine kurulu politik mücadelesi sayesinde bugün bile en çok konuşulan bilim insanları arasında yer alıyor.

1879 yılında Almanya'nın Ulm kentinde doğan Einstein, hayatı boyunca çeşitli ülkelerin yurttaşı olarak yaşadı. Hayatının ilk yıllarını Alman İmparatorluğu'nun yurttaşı olarak geçirdikten sonra, birkaç yıllık "vatansızlık" durumunu takiben İsviçre vatandaşı oldu. Kuruluşundan Nazi iktidarına kadar olan dönemde Weimar Cumhuriyeti'nin de yurttaşı olan Einstein, 1933 yılında ABD'ye göç etti, 1955 yılında hayatını kaybedene kadar burada yaşadı ve ABD'nin ünlü Princeton Üniversitesi'nin İleri Araştırmalar Enstitüsü'nde çalıştı. Biraz bu nedenle, biraz kendi adlandırmasıyla, biraz da ABD'nin bu büyük fizikçiyi sahiplenme tercihinden olsa gerek, çeşitli kaynaklarda kendisinden "Amerikalı fizikçi" olarak da bahsedilmektedir.

Einstein, 20. yüzyıl fiziğinin kurucuları arasında yer almaktadır. 1905 yılında yazdığı bir dizi makale ile, modern fiziğin en önemli teorileri arasında yer alan Özel / Genel Görelilik Teorileri'ni formüle etmiş, Kuantum Teorisi'nin kuruluşuna büyük katkısı olmuştur. Ayrıca yine 1905 makaleleri arasında yer alan bir çalışmasında Brown hareketini incelemiş ve istatistiksel mekaniğin gelişimine de katkı sunmuştur. Sonrasında, Kuantum Teorisi'nin neden olduğu felsefi tartışmalarda benimsediği "gerçekçilik" tutumuyla, idealizmin bilim felsefesine sızmasına karşı önemli bir direnç oluşturmuştur.

Einstein'ın önemli felsefi konularda çok büyük katkısı olsa da, 1921 yılında kazandığı Nobel Ödülü'nün verilmesindeki başat motivasyon "fotoelektrik etki" üzerine yaptığı çalışma olmuştur. Fotoelektrik etki konusu esasen Kuantum Teorisi'yle ilgili olduğu için, yine de Nobel Ödülü'nün Einstein'ın bilime başat katkıları üzerine verildiği söylenebilir.

İki Dünya Savaşını da gören ama insanlığa dair inancını hep koruyan Einstein, politik tartışmalardaki konumunu Dünya barışı fikri üzerine kurmuştur. Bu tercihini, emperyalizm olgusunu karşıya alan güncel bir siyasi programla birleştirmediği ve ABD'nin Dünya barışı fikrine ikna edilebileceği beklentisiyle hareket ettiği için eleştirilmiştir. Ancak Sovyetler Birliği'ne ve sosyalizmin kendisine karşı açıkça sergilediği sempatisi, hatta kendini sosyalist olarak tanımlaması nedeniyle, sosyalistler tarafından da sahiplenilmiştir. Her şeye rağmen, insanlığın barış içinde ortak bir geleceğe odaklanması gerektiğine inandığı ve bunu kuvvetle savunduğu için, insanlığın yüz akı olan bilim insanları arasında yerini almıştır.

Bu büyük fizikçiyi ölüm yıldönümünde bir kez daha saygıyla anıyoruz.