Canlıların soyoluş araçları

Evrim süreci, türler arasında bir ilişkiler örüntüsü oluşturur. Bir soy zaman zaman birden fazla soya bölünür, bu yeni soyların her birinde yeni genetik değişiklikler oluşur ve bunlar yeni nesillere kalıtım yoluyla aktarılır. Böylece aynı atadan gelen soylar zaman içinde evrimsel olarak farklılaşır. Bu, evrimsel ilişkilerin dallanmış bir örüntüsünü oluşturur.

Türlerin kalıtsal özelliklerini ve başka tarihsel verileri inceleyerek, evrimsel ilişkileri ortaya çıkarabilir ve bu ilişkileri bir soyağacında gösterebiliriz. Bu soyağaçlarına soyoluş adı verilir. Bu evrim ağacı, bütün yaşam türlerinin akraba olduğunu ve üç ana dalda toplanabileceğini tasvir eder. Bu üç ana dal, genelde üç küme olarak dile getirilir: Arkeler, Bakteriler ve Ökaryotlar. Ökaryot kümesi de Bitki, Hayvan, Mantar, Protist gibi dallara ayrılır.

Evrim, soylar arasında akrabalık ilişkisi çıkarmaktadır ve bu örüntü merdiven değil ağaç şeklindedir. Evrim ağacında soyların “gelişmişlik” seviyeleri anlatılmaz. Atasal ve yeni türemiş karakterler gösterilir.

Türler arasında atasal ve türemiş karakterleri incelemek bize aralarındaki akrabalık ilişkilerini gösterebilir. Bu tip incelemede kökendeş ve görevdeş özellikler arasında ayrım yapmak önemlidir. İki tür arasındaki akrabalığı bize yalnızca kökendeş özellikler gösterir.

Kökendeş karakterler farklı canlılarda birbirine benzer çünkü onlara bu karakteri aktaran ortak ata da karakterin bir benzerine sahiptir. Bu durumda gelişim süreçleri ve yapıları farklı türler arasında benzerlik gösterir. Kökendeş karaktere bir örnek dörtayaklılarda bulunan dört üyedir.

Kuşların, yarasaların, farelerin ve timsahların tamamının dört üyesi vardır. Köpekbalıkları ve kemikli balıkların ise yoktur. Bu dört üye, dörtayaklıların ortak atasında evrilmiş ve onların torunlarına bu özellik aktarılmıştır. Yani dört üyenin varlığı bir kökendeşliktir.
Kuş ve yarasa kanatları ise görevdeştir; yani farklı evrimsel kökenlere sahip olmalarına karşın, aynı işlevi gördükleri için görünüş olarak birbirine benzemektedir. Görevdeşlik yakınsak evrimin bir sonucudur. Yani iki farklı soydan birbirine benzeyen karakterlerin bağımsız olarak evrilmesi sürecidir. Bunun sebebi genelde, iki soyun birbirine benzer çevresel engellerle baş etmeleri ve dolayısıyla üzerlerindeki seçilim baskılarının benzer olmasıdır.

Örneğin hem kuşların hem de yarasaların kanatları vardır. Kuşların ve yarasaların kanatlarını yakından incelediğimizde, görürüz ki bu organların kemik ve kas yapılarında bazı temel farklılıklar var. Hatta yarasaların kanat kemikleri insanın kol ve el kemiklerine benzerlik gösterir. Bu farklılıklar, yarasa ve kuşun, kanatları olan ortak bir atadan gelmediğine işaret etmektedir. Nitekim yarasalar memelidir, kuş gibi tüyleri değil insan gibi kılları vardır, ayrıca yavrularını doğurur ve sütle besler.