Beslenme ve Toplum Sağlığı

Sağlıklı beslenmenin, bireyin “yaşam tarzı seçimi” ya da bireyin “gelir ve eğitim düzeyi”nden bağımsız olarak yaşadığı yer ile ilişkilendirilebileceğini gösteren bu çalışma,  liberal bakışın neden çözüm sunamadığına dair fikir vermekte.

[BAA – Toplum Sağlığını Geliştirme ve Koruma]

Beslenme alışkanlıkları ile obezite, kanser, kalp-damar hastalıkları, tip-2 diyabet gibi kronik hastalıklar arasındaki yakın ilişkiyi ortaya koyan çalışmaların sayısındaki artış, uzmanlarca önerilen sağlıklı beslenme önerilerinin bilinirliğinde belirgin bir artış sağlamıştır. Bununla birlikte sağlıklı beslenmenin bireyin kendi tercihi olduğu ve sağlıklı beslenme tercihinin bir yaşam tarzı olduğunu iddia eden liberal bakış açısı, dünyanın pek çok ülkesinde kriz durumunda olan beslenmeyle ilişkili kronik hastalıklar ile mücadele edilmesine bir çözüm sunamamakta.

Finlandiya Turku Üniversitesi’nden araştırmacıların yaptığı çalışmanın bulguları, sağlıklı beslenme alışkanlığının yalnızca bireyin tercihi olmadığını ortaya koyması açısından önem teşkil etmekte. Çalışmada, “yaşanılan mahallenin” sosyo-ekonomik durumunun, bireylerin uzmanlarca tavsiye edilen ulusal beslenme önerilerine ne oranda etki ettiği incelemiştir. Bu doğrultuda diyet alışkanlıkları kısa bir anketle rapor edilmiş ve cevaplar temelinde araştırmacılar beslenme alışkanlıkları ile ulusal beslenme önerileri arasındaki uyumu açıklayan bir indeks oluşturmuştur. Mahallelerin sosyo-ekonomik statüsü ile ilgili bilgiler, Finlandiya ulusal şebeke veri tabanı kullanarak tespit edilen adres koordinatlarındaki katılımcılarla ilişkilendirilmiştir. Bunun yanı sıra eğitim seviyesi, hane geliri ve işsizlik oranı bilgileri, mahalle sosyo-ekonomik refahının ölçülmesinde kullanılan ana parametreler olmuşlardır. Kullanılan veri tabanı, tüm vatandaşların sosyo-ekonomik özellikleri hakkında bilgiler içermektedir. Katılımcıların yarısı altı yıllık takibin tamamı için aynı adreste yaşayan kişilerden seçilmiştir, diğer yarısı içinde mahalleye sonradan taşınanlar vardır.

Anket sonuçlarında daha düşük sosyo-ekonomik statüye sahip mahallelerde yaşayanların, daha yüksek gelirli mahallelerde yaşayanlara göre gıda indeksi sıralamasında daha alt sıralarda yer aldıkları bulunmuştur. Bununla beraber, daha yüksek sosyo-ekonomik statüye sahip mahallelerde yaşayanların uzmanlarca tavsiye edilen ulusal beslenme önerileri arasında yer alan et, balık ve sebze gibi gıdaları daha çok tükettikleri tespit edilmiştir. Araştırmanın baş yürütücüsü Dr. Hanna Lagström bulunan sonuçlar ışığında en dikkat çekici verinin, “beslenme tercihlerinin, katılımcıların eğitim düzeylerinden, ekonomik durumlarından, medeni durumlarından ve kişisel sağlıklarından bağımsız” bulunmuş olması olduğunu söylemekte. Dr. Hanna Lagström’a göre bir diğer dikkat çekici bulgu ise sosyo-ekonomik indeksi farklı bir mahalleye taşınan bireyin beslenme alışkanlıklarında gösterdiği değişiklikler. Araştırmacılar daha yüksek sosyo-ekonomik statüye sahip bir mahalleye taşınan bireyin daha sağlıklı beslenmeye başladığını; sağlıklı beslenme alışkanlığına sahip olan bir bireyin daha düşük sosyo-ekonomik statüye sahip bir mahalleye taşındığında ise gelir düzeyi değişmese bile daha sağlıksız beslenme düzenine geçiyor olmasının dikkate değer bir bulgu olduğunu belirtmekte.

Beslenme alışkanlıkları ile bireyin yaşadığı yerin sosyo-ekonomik konumu arasındaki ilişkiye işaret eden bu çalışma, bireyin yaşadığı yerin, “yaşam tarzı seçimi” ve “beslenme tercihleri”ni etkileyebileceğini göstermekte. O halde beslenmeyle ilişkili kronik hastalıklar ile mücadele, bireylerin yaşadıkları ortamlara da müdahaleyi gerektirir. Sağlıklı beslenen bir topluma ancak, kâr hırsı ile toplumu zehirleyen gıda tekellerinin olmadığı, herkesin sağlıklı ve güvenli gıdaya erişebildiği sosyalist bir düzende ulaşılabilir.

Kaynaklar:

https://eurekalert.org/pub_releases/2018-12/uot-nat121118.php

Hanna Lagström, Jaana I. Halonen, Ichiro Kawachi, Sari Stenholm, Jaana Pentti, Sakari Suominen, Mika Kivimäki, Jussi Vahtera. Neighborhood socioeconomic status and adherence to dietary recommendations among Finnish adults: A retrospective follow-up study. Health & Place, 2018; DOI: 10.1016/j.healthplace.2018.10.007

https://accenture.thriveglobal.com/stories/20250-7-helpful-tips-for-a-healthy-lifestyle-in-2018