'Yapay Zekâ öcü değil, makine'

Bilim ve Aydınlanma Akademisi'nin düzenlediği konferansta yapay zekâ ve büyük veri analizi gibi konulardaki gelişmelerin, bugün verimliliği işsizlik pahasına yükselttiği, ancak devrimden sonra sosyalist planlama için büyük olanaklar sunacağı konuşuldu.

Bilim ve Aydınlanma Akademisi (BAA) tarafından Nâzım Hikmet Kültür Merkezi'nde (NHKM) "Yapay Zekâ ve Planlama" başlıklı bir konferans düzenlendi. Anıl Çınar ve Nevzat Evrim Önal'ın konuşmacı oldukları konferansta, bilişim alanında yaşanan yapay zekâ, büyük veri analizi, endüstri 4.0 gibi gelişmelerin bugün emek verimliliğini işsizlik pahasına yükselttiği, sosyalist devrimden sonraysa bu gelişmelerin, merkezi planlama için büyük olanaklar sunacağı üzerinde duruldu.

'TERMİNATÖR' BİR YANLIŞ TARTIŞMA

Konferansta ilk sözü alan Nevzat Evrim Önal, emperyalist sermayenin yalnızca üretim süreçlerini ve teknolojik gelişmeleri değil, bunların toplumda hangi ideolojik çerçevede tartışıldığını da belirlediğini vurguladı. "Terminatör filmi bunun en iyi örneğidir, yapay zekâ ve benzeri gelişmeleri kurgulayan sistem yine kendisi bu gelişmeleri düşmanlaştırır" diyen Önal, sözlerini "Bu bir yanlış tartışma çerçevesidir, ama öne sürülmesi normaldir; zira bu teknolojik gelişmelerle çalışma yoğunlaşacak, insanlar işlerini kaybedecek, kaybetmeyenler içinse işsizlik korkusu güçlenecektir. Eğer düşman teknoloji olarak gösterilmezse, gerçek düşman saklanamaz. Gerçek düşman teknoloji değil, onun sahibi olan burjuvazidir" diye sürdürdü.

Yapay zekânın son tahlilde "suni insan" değil yeni bir makine olduğunu vurgulayan Önal; insan emeğini daha verimli hale getiren bu teknolojinin refah ve daha fazla boş zaman değil, işsizlik yaratıyor oluşunun kapitalizmin ne denli akıldışı bir sistem olduğunun en açık göstergesi olduğunu belirtti. Aynı teknolojik olanağın işçi sınıfı sosyalist bir devrimle iktidara geldiğinde, sosyalizmin temel unsuru olan tüm üretimin merkezi planlamasına çok büyük bir olanak sağlayacağını belirten Önal, bu sayede 20. yüzyılın sosyalizm deneyimlerinden çok daha etkin bir planlamanın tasarlanabileceğini vurguladı.

WALMART, AMAZON DEVASA OLANAKLARIN DEĞERLENDİRİLEMEDİĞİNİ GÖSTERİYOR

İkinci konuşmacı Anıl Çınar ise bugün tekelleşmiş dev şirketlerin elinde bulundurdukları olanakları çok sınırlı biçimde kullanabildiklerini belirterek söze başladı. "Kapitalizm, yapay zekâ ve veri biliminin de içinde olduğu bilişim sistemlerini büyük bir sıçramanın eşiğine kadar getirdi. Walmart, Amazon gibi şirketler milyonlarca çalışanın bir parçası olduğu süreci, etkili bir şekilde yönetebiliyor" diyen Çınar sözlerini "Ancak bu beceri, yapılabileceklerin çok küçük bir kısmı. Mevcut teknolojik zemin geliştirilerek tüm dünya çapında malların üretim ve dağıtımı emek ve doğal kaynaklar optimum kullanılacak biçimde tek merkezden planlanabilir. Ve bunu ancak sosyalizm yapabilir" şeklinde sürdürdü.

Sunumunda Sovyetler Birliği'ndeki bilgisayar, ağ iletişimi ve sibernetik çalışmalarıyla bunların planlamada kullanılma çabalarına da değinen Çınar, bu başlıklarda kısmen yol kat edildiği, öte yandan genel anlamda yeterli sonuç alınamadığını ifade etti.

Bugünse bilişim sistemlerindeki gelişmelerin insanlığı "piyasa ekonomisi" açmazından tamamen kurtarma olanakları barındırdığını vurgulayan Çınar, bu uygulamaların sağlayacağı yeni verimlilik düzeyleriyle sosyalist toplumda "çalışmanın azaltılıp, yaratıcı ve keyifli hale getirilmesinin mümkün olacağını; kapitalizmde ise tüm bu teknolojilerin yalnızca daha fazla işsizlik, işsizlik tehdidi ve yabancılaşma getireceğini" dile getirdi.