Sunuş

Bilim ve Sapma Arasında

Madde, Diyalektik ve Toplum’un psikoloji, psikiyatri ve sinirbilim tarihinin özel bir kesitine yoğunlaşmış bir sayısıyla karşınızdayız. Geçen yüzyılın en tartışmalı bilimsel figürlerinden birisi olan Sigmund Freud’a ve çağına yaptığı etkiye kapsamlı bir dosya ile eğiliyoruz. Ayrıca Bilim ve Aydınlanma Akademisi’nin Moskova Kütüphane ve Arşiv Gezisi dosyasında yer alan bir röportaj ve bir belge yine söz konusu tarihin farklı yönlerini bize sunuyor. Dolayısı ile bu dosyanın da psikoloji-psikiyatri-sinirbilim tarihiyle ilgilenen okuyucularımızın dikkatini çekeceğini umuyoruz.

Psikanaliz geçen yüzyılın başlarında çığır açan bir bilimsel gelişme miydi, yoksa burjuva ideolojisinin ürettiği metafizik yöntem sorunlarını taşıyan bir bilimsel sapma mıydı? Muhtemelen gerçeği anlamak için daha kapsamlı ve karmaşık bir yanıt üretmemiz gerekiyor. Her durumda Marksist bir yaklaşımın psikanalizin geçen yüzyılda entelektüel dünyayı neden bu kadar çok etkilediğini açıklamasını bekliyoruz. Marksist bir bakışla Sigmund Freud dosyası bu kapsamlı ve karmaşık yanıtın bir ilk adımı olarak görülmelidir.

Esra Koska ve Burak Öztornacı Freud: Eleştirel Bir Biyografi Denemesi başlıklı yazılarında Freud’un yaşam öyküsüne sınıfsal bir bakış açısı geliştirmeye çalışıyorlar. Freud’un Zihin Kuramı Bize Ne Anlatır? adlı makalesinde Endam Köybaşı psikanalizi Freud’un kitapları ve yazıları bağlamında değerlendiriyor. Bilimsel Bir Psikoloji Projesi’nden Nöropsikanalize Psikanalizin Bilim Sorunu başlıklı makalede ise Tolga Binbay psikanalizi nöropsikiyatri tarihinin içinde ele alıyor ve psikanalizin “bilimsellik” sorununa değiniyor. Dosyanın dördüncü yazısında Gülperi Putgül Köybaşı ise Histeriden Oedipus’a: Freud Teorisinde Kadınlık ve Cinsellik başlıklı makalesinde psikanalizin kadına yaklaşımını ele alıyor.

Sonraki iki makalenin ise psikanalizin geçen yüzyıla olan etkisini, etrafında dönen tartışmaları ve siyasetle ilişkisini anlamak için önemli olduğunu düşünüyoruz. Nazlı Cihan1920’ler Almanya’sında Marksizm, Freud ve Psikanaliz Karmaşası’nı ele alıyor, Cem Taylan Erdem ise Sovyet Zihinbilimi Freud Teorisinden Neden ve Nasıl Uzaklaştı? sorusuna yanıt veriyor.

Yine dosya kapsamında değerlendirilen kitap tanıtımında ise Ekin Şen, Meksikalı akademisyen David Pavon-Cuéllar’ın Marksizm ve Psikanaliz: Egemen Psikoloji Karşısında kitabını tartışıyor.

Bu sayıda ikinci dosyamız BAA’nın Moskova Kütüphane ve Arşiv Gezisi’nden elde edilen belgelerle ilgili. 2019 Eylül’ünde BAA’dan bir ekip Moskova’da bir hafta boyunca kütüphane ve arşiv çalışması ile Sovyet bilim tarihine ilişkin belge toplamış, söyleşi ve araştırma yapmıştı. Bu verimli gezinin ilk ürünlerine dosya olarak MDT’nin üçüncü cildinin ilk sayısında yer vermiştik. Bu sayıdaki dosyada ise Rusya Bilimler Akademisi’nin Arşivi’nden çıkartılan bir belge ile gezi sonrası yapılan bir söyleşiye yer veriyoruz.

Erhan Nalçacı ve Yasin Çalış söz konusu gezi esnasında  arşivden çıkardıkları  bir belgeyi Sovyetler Birliği’inde 1924’te Düzenlenen “Psikoloji Sorunları Konferansı” Tutanaklarında Aleksandr Luriya başlığıyla takdim ediyorlar. Ekin Sönmez ise Sovyetler Birliği döneminde de çalışmış olan psikiyatrist ve akademisyen Prof. Dr. Yuri Polişçuk ile Sovyet psikiyatrisi üzerine yaptığı söyleşiyi sunuyor. Bu söyleşiyi dergide İngilizce ve Rusça olarak da bulabileceksiniz.

Ne yazık ki Moskova Kütüphane ve Arşiv Gezisi’ni pandemi nedeniyle bu yıl yapamadık ve amaçladığımız sürekliliği sağlayamadık. Ancak yapılan gezinin ürünlerini önümüzdeki sayılarda paylaşmayı sürdüreceğiz.

Bu sayıda dosya dışı yazılar da oldukça zengin. Turgut Yıldız’ın Bilimin Sınıf Mücadelesi ile Kesişim Noktası: Takvimlerbaşlığıyla oldukça ilginç bilgiler içeren ve devrimlerle takvimler arasındaki ilişkiyi ele alan bir makalesine yer veriyoruz. Nevzat Evrim Önal’ın ise anarşist yazar James C. Scott’ın Tahıla Karşı kitabıyla ilgili bir polemik yazısını sunuyoruz: Anarşizmin Anti-Tarihselciliği ve Neolitik Devrim. Çağıl Şayeste İnal ve Erhan Nalçacı bilim tarihinin önemli bir dönemine eğilerek insanın Afrikalı kökeninin nasıl ortaya konduğunu Leakley ailesinin yaşam öyküsüne dayanarak sunuyorlar. Ayrıca İnci Boyacıoğlu’nun Sosyal Psikolojik Açıdan Nüfus Politikaları: Çocuğa Verilen Değerin Aile Dinamikleri ve Kadının Statüsü Üzerindeki Etkileri başlıklı makalesine yer veriyoruz.

Bu sayının söyleşi bölümünde ise Halk Sağlığı Doçenti ve yazar İlker Belek ile yaptığımız önemli söyleşiyi bulacaksınız. Söyleşiyi Tolga Binbay hazırladı.

Bilime ve bilimsel düşünceye daha fazla ihtiyaç duyduğumuz günlerden geçiyoruz. Madde, Diyalektik ve Toplum’un bu yeni sayısıyla bu ihtiyaca, arayışa katkıda bulunmasını umut ediyoruz ve okurlarımızı, destekçilerimizi dergimizi duyurmaya, paylaşmaya çağırıyoruz.

Üçüncü cildin son sayısında buluşmak üzere verimli okumalar...

Madde, Diyalektik ve Toplum Yayın Kurulu