Aşılama oranları düşüyor, salgın riski var

Written by Bilim ve Aydınlanma Akademisi

,

Aşı önemli bir koruyucu sağlık hizmetidir

Aşı pek çok hastalıktan koruyucudur. Çiçek hastalığı aşı sayesinde yok edilmiştir, çocuk felci de yine aşıyla yok edilme aşamasındadır. Kızamık, kızamıkçık, kabakulak, boğmaca, difteri, tetanoz, suçiçeği gibi hastalıklar ise aşıyla önemini yitirmiştir.

Örneğin aşı sayesinde, 2000-2015 arasında kızamığa bağlı ölümler %79, tetanoza bağlı ölümler ise %83 oranında azalmıştır.[1]

Aşı yalnızca aşılanmış bireyi değil, aşılanmamış olanları, toplumu da korur

Aşı yalnızca aşı yapılan bireyi değil, aşı yapılmamış bireyler de dahil bütün toplumu korur. Böylece aşılanmış çocukların oluşturduğu koruyucu halka; aşı yaptırmamış, bağışıklık sistemi sorunlu olduğu için aşı yaptıramamış, aşı yaptırmış olduğu halde aşının etkisi azaldığı için hastalığa karşı yeniden duyarlı hale gelmiş bireyleri de korumuş olur.

Aşı bunu toplumsal bağışıklıkla sağlar. Ancak, toplumsal bağışıklık sağlanabilmesi için hastalık riski altındaki grubun asgari bir oranının aşılanmış olması gerekir.

Örneğin kızamık aşısı için toplumsal bağışıklık sağlayacak aşılama düzeyi en az %95’tir.[2] Bu oran difteri için %85, kabakulak için %86, boğmaca için %94, çocuk felci için %86, kızamıkçık için %85, suçiçeği için %85 olarak verilmektedir.[3]

Türkiye’de tam aşılı çocukların oranı düştü

Buna karşılık Türkiye’de aşılamada büyük sorunlar var. Kasım ayı başında yayımlanan 2018 yılı Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması bu gerçeği bir kez daha ortaya koydu.

12-23 aylık çocuklarda tam aşılı olanların oranı[4] yalnızca %66,9’dur ve 2013 seviyesinden daha düşüktür. 24-35 aylık çocuklarda ise tam aşılılık oranı yalnızca %49,6’dır

12-23 aylık çocuklarda tam aşılı olanların oranı (%)

Kaynak: 1993, 1998, 2003, 2008, 2013, 2018 Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırmaları. 1: Tam aşılı çocuklar 15-26 aylıklarda BCG, kızamık, üç doz DBT ve polio almış olanlardır. 2: Tam aşılı çocuk oranı 15-26 aylıklarda BCG, KKK (kızamık-kızamıkçık-kabakulak) ve üçer doz DTaB (difteri-tetanoz-boğmaca)-IPV (çocuk felci)-Hib (hemofilus influenza B), Hepatit B ve 3 doz KPA (pnömokok) almış olanlardır. 3: Tam aşılı çocuklar 12-23 aylıklarda BCG, 3 doz DTaB-IPV-Hib, 3 doz Hepatit B, OPA’nın ilk dozu, 3 doz KPA almış olanlardır.

Pek çok aşı için aşılama oranı toplumsal bağışıklık için gereken seviyenin altındadır

Toplumsal bağışıklık sağlayacak, yani salgınları önleyecek aşılama oranlarına;

a) Kızamık için kırsal kesimde, güney, kuzey ve doğu Anadolu bölgelerinde,

b) Difteri-boğmaca-tetanoz için hiçbir bölgede,

c) Çocuk felci için hiçbir bölgede

ulaşılamamıştır,

d) Difteri-boğmaca-tetanoz, çocuk felci ve kızamık aşılama oranları Türkiye ortalamaları da toplumsal bağışıklık için gereken seviyenin altındadır.

Aşılamadaki sorunların sorumlusu AKP ve Türkiye kapitalizmidir

Türkiye sağlıkta gereksiz işlerle uğraşıyor. Türkiye gereksiz antibiyotik kullanımında, kişi başına yapılan manyetik rezonans ve bilgisayarlı tomografi çekimlerinde OECD lideri.

Bunun nedeni sağlık ortamının AKP eliyle kural tanımaksızın piyasalaştırılması ve özelleştirilmedir.

Aynı yapısal dönüşüm koruyucu sağlık hizmetlerinin gereken şekilde sunulmasını da olanaksız hale getirmektedir. Bunun nedeni sağlık şirketlerinin, ilaç tekellerinin, özel hastanelerin tedavi hizmetlerinden, ilacın ve teknolojinin tüketiminden para kazanması; buna karşılık koruyucu sağlık hizmetlerinin böyle bir özelliğinin olmamasıdır.

O nedenle aşının ihtiyacı olan toplum kesimlerine ulaştırılması için asgari koşul; kamucu ve parasız, yani sosyalist bir sağlık sistemidir.

Bilim ve Aydınlanma Akademisi
Toplum Sağlığını Geliştirme ve Koruma Bilim Alanı

  1. UNICEF (2018) Unicef Immunization Roadmap, s: 7, https://www.unicef.org/sites/default/files/2019-01/UNICEF_Immunization_Roadmap_2018.pdf
  2. Sağlık Bakanlığı Çocukluk Dönemi Aşı Takvimi, https://asi.saglik.gov.tr/asi-takvimi/
  3. Eskiocak M, Marangoz B (2019) Türkiye’de Bağışıklama Hizmetlerinin Durumu, http://www.ttb.org.tr/kutuphane/turkiyede_bagisiklama.pdf
  4. Bu yaş grubu için tam aşılılık verem, difteri-boğmaca-tetanoz, hepatit-B, çocuk felci ve pnömokok aşılarının gerekli dozda yapılmış olmasını ifade eder.