AKP SİGARAYLA MÜCADELE EDEMEZ

AKP “mücadele” ediyor, sigara artık tek tip pakette, ama tütün kullanımı artıyor

Tütün kullanımı en önemli halk sağlığı sorunlarından birisidir.

Kullananların yarısı tütün kaynaklı bir hastalıktan hayatını kaybetmektedir.

Dünyada 1,1 milyar insan sigara içmektedir, bunların %80’i düşük ve orta gelirli ülkelerde yaşamaktadır, her yıl 8 milyondan fazla insan tütün kullanımı nedeniyle ölmektedir ve bu ölümlerin 1,2 milyonu pasif içiciliktendir (1).

AKP sigarayla “mücadele” ediyor

Türkiye’de ilk tütünle mücadele yasası 1996’da yayımlandı.

Ancak bu konudaki esas gelişmeler AKP iktidarı döneminde yaşandı.

DSÖ Tütün Kontrolü Çerçeve Sözleşmesi 2004’te imzalandı, 2006’da Ulusal Tütün Kontrolü Programı hazırlandı, 2007’de bütün illerde tütün kontrolü kurulları oluşturuldu, 2008’de yasaklar ve cezalar konusunda daha katı bir yasa uygulamaya konuldu, 2010’da sigara paketleri üzerine sağlıkla ilgili uyarı mesajları eklendi, 2013’te kapalı mekânlarda nargile içimi de yasaklandı.

En nihayet, 5 Aralık 2019’da tek tip sigara paketi uygulamasına geçildi. 5 Ocak 2020’den itibaren piyasada yalnızca tek tip sigara paketi bulunacak.

Dünya Sağlık Örgütü AKP’yi ödüle boğdu

Bu “mücadele” stratejileri DSÖ’nün bütün ülkelere önerdikleridir. Dünyada bunların en sadık uygulayıcılarından birisi AKP’dir.

DSÖ bu nedenle 2012’de Türkiye’ye Macaristan, İsveç ve İngiltere ile birlikte, 2018’de ise bulaşıcı olmayan hastalıkların kontrolü programı kapsamında birer mücadele ödülü verdi. 2019 yılında da tütün mücadelesinin en başarılı ülkesi olarak seçti.

“Mücadele”ye rağmen tütün kullanımı artıyor

Sağlık Bakanlığı verilerine göre yeni “mücadele” yasasının yürürlüğe girdiği 2008’de sigara bağımlılarının toplam nüfustaki oranı %27,4 iken, 2012’de %23,2’ye geriledi, ancak 2016’da neredeyse başlangıç düzeyine %26,5’a yükseldi.

2012’de 15-24 yaş arasındaki gençlerin %14,3’ü bağımlı iken, 2016’da bu oran %18,1’e çıktı. Bağımlı kadın oranı da aynı dönemde %10,8’den %13,3’e ulaştı (2, 3).

Türkiye, OECD grubunda 15 ve üzerindeki yaş grubunda sigara içenlerin oranında Yunanistan’dan sonra (%27,3) ikinci sıraya yerleşti (4).

Ancak daha vahimi, aynı yıllar boyunca tütün ürünlerinin tüketimindeki dramatik artış oldu. Tarım ve Orman Bakanlığı Tütün ve Tütün Mamulleri Daire Başkanlığı verilerine göre 2004’te 108,9 milyar adet olan sigara satış miktarı 2018’de 118,5 milyar adede yükseldi (5). Neredeyse bütün tütün ürünlerinin iç satışında çok ciddi artış gerçekleşti. Örneğin sarmalık tütün satışı aynı dönemde 34 tondan 361 tona yükseldi.

AKP başarısız, çünkü sorunun nedenlerini kapitalist üretim tarzı yaratıyor

Sigara kullanımını ve sigaraya başlamayı belirleyen temel faktörler sosyoekonomik niteliklidir. Yoksulluğun, gelir ve eğitim düzeyinin düşük olmasının sigara kullanımını belirlediğini gösteren pek çok araştırma vardır (6, 7).

Sigara bağımlılığı kapitalist düzenin yarattığı bir sorundur.
AKP işsizliği, yoksulluğu, gelecek belirsizliğini artıran, halk sınıfları için hayatı anlamsızlaştıran ekonomik politikalar uyguladığı için, dünyanın en katı yasalarını yürürlüğe koysa da tütünle mücadelede başarısız olmaktadır.

Tütün ve sigara konusunda AKP’nin yaptıkları tam anlamıyla bir şov ve başarısızlık öyküsüdür.

Öte yandan Türkiye artık, bireye odaklanmış, tütün kullanımını yasaklamaya, cezalandırmaya ve yüksek vergilerle sigara fiyatlarını artırmaya dayalı DSÖ stratejilerinin de etkisizliğini kanıtlayan iyi bir örnektir.

Kaynaklar
(1) https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/tobacco
(2) Sağlık Bakanlığı (2011) Sağlık İstatistikleri Yıllığı 2010, Ankara.
https://dosyasb.saglik.gov.tr/Eklenti/5102,saglikistatistikleriyilligi2010 pdf.pdf?0
(3) Sağlık Bakanlığı (2018) Sağlık İstatistikleri Yıllığı 2017, Ankara.
https://dosyasb.saglik.gov.tr/Eklenti/31096,turkcesiydijiv1pdf.pdf?0
(4) age
(5) https://www.tarimorman.gov.tr/TADB/Menu/22/Tutun-Ve-Tutun- Mamulleri-Daire-Baskanligi
(6) Garre BE ve diğ (2019) Socioeconomic differences in cigarette smoking among socioeconomic groups, Preventing Chronic Disease, Vol: 16, https://www.cdc.gov/pcd/issues/2019/18_055 3.htm
(7) Scollo MM ve Winstanley MH (2919) Tobacco in Australia, Melbourne Cancer Council, https://www.tobaccoinaustralia.org.au/home. aspx