16. Sosyal Bilimler Kongresi'nde Sosyalist Gelecek ve Planlama oturumu

Türk Sosyal Bilimler Derneği tarafından düzenlenen 16. Sosyal Bilimler Kongresi'nde, Bilim ve Aydınlanma Akademisi üyesi akademisyenler tarafından Sosyalist Gelecek ve Planlama oturumu gerçekleştirildi.

ODTÜ Kültür Kongre Merkezi'nde Türk Sosyal Bilimler Derneği tarafından bu yıl 16’ncısı düzenlenen Sosyal Bilimler Kongresi'nde Bilim ve Aydınlanma Akademisi üyesi akademisyenler tarafından Sosyalist Gelecek ve Planlama oturumu bugün öğle saatlerinde yapıldı.

Oturum başkanlığını Prof. Dr. Mustafa Türkeş'in yaptığı oturumda ilk sözü alan Öğretim Üyesi Ali Somel, "Sosyalist Gelecek ve Planlama için Türkiye'de Yapılan Çalışmalar" başlıklı sunumu gerçekleştirdi.

LİTERATÜRDE MINTIKA TEMİZLİĞİ

Türkiye'deki tarihsel planlama tartışmalarının kapitalizmin krizlerinde yükseldiğini belirten Somel, planlamanın tarihsel olarak Ekim Devrimi ve sınıf mücadelesinin sonucu olarak siyasi bir araca dönüştüğüne de dikkat çekti. Sovyetler Birliği'ndeki elektrifikasyon, kolektivizasyon, 5 yıllık kalkınma planları gibi planlama formüllerinden bahseden Somel, Türkiye'deki Kadro, Yön, Forum gibi tarihi öneme sahip dergilerdeki kalkınma, sosyal adalet, demokratik gelişme paradigmalarını değerlendirdi. Literatürde bir mıntıka temizliği gereksiniminin altını çizen Ali Somel, planlamanın yalnızca teknik boyutlu bir kavram olmadığı sınıfsal temelde ele alınması gerekliliğini vurguladı.

TÜRKİYE'DE PLANLAMANIN TARİHSEL İZLERİ

İkinci olarak söz alan Öğretim Üyesi Burçak Özoğlu, "Türkiye Neden Planlamaya Dönemez?" başlıklı sunumuna planlamayı tanımlayarak başladı. Planlamanın toplumsal dönüşümlere rasyonel ve iradi bir yön verme girişimi olduğunu belirten Özoğlu, Türkiye'de planlamanın tarihsel izlerinden bahsetti. Türkiye'deki planlama girişimlerinde 2. Dünya Savaşı’na kadar Sovyet etkisinin açık olduğunu söyleyen Burçak Özoğlu, 1950'lerdeki Amerikancılığın, 1960-1980 arasındaki kalkınma plancılığının, Yüksek Planlama Kurulu ve Devlet Planlama Teşkilatı deneyimlerinin etkilerinden söz etti. 24 Ocak 1980 kararlarının kritik bir dönemeç olarak bir sürekli liberalleşme döngüsü başlattığını ileri süren Özoğlu, AKP iktidarının on yedi yılda özelleşme, yerelleşme, sivilleşme gibi kavramlar üzerinden Türkiye kapitalizmini beslediğini ortaya koydu. Burçak Özoğlu, burjuvazinin kalkınmayı kendi ihtiyaçları doğrultusunda bir araca dönüştürdüğünü vurgulayarak mevcut düzen içinde kamucu bir planlamaya dönülmesinin imkânsızlığına dikkat çekti.

SOSYALİST PLANLAMANIN İNSANLIĞIN GELECEĞİNDEKİ ROLÜ

"Emek-Değer Teorisi Sosyalizmde Nasıl İşleyecek?" başlıklı üçüncü sunumu yapan Dr. Öğretim Üyesi Nevzat Evrim Önal söze değer yasasının bilim ve tarihteki yerini anlatarak başladı. Kapitalizmdeki değer yasasının işleyişini, artı değerin ortaya çıkışı ve bu değerin nasıl kullanıldığını açıklayan Önal, sosyalist toplumun kimi özellikleri üzerinden sistemsel bir karşılaştırma yaptı. Sosyalist planlamanın insanlığın geleceğindeki hayati rolüne dikkat çeken Önal, 21. yüzyılda sosyalist bir devrimin tek ülkeye sıkışıp kalmayacağını; aksine hızla sosyalist ülkeler arası bir entegrasyona dönüşeceğini iddia etti. Son olarak sosyalist toplumun geçiş niteliğinden ve komünist toplumun "herkesten yeteneğine göre, herkese ihtiyacına göre" ilkesinden bahseden Nevzat Evrim Önal, kapitalist düzende karamsar senaryolara yol açan yapay zeka ve büyük data gibi kavramların bugünün anlamsız tartışmalarının aksine sosyalist ve komünist toplumda insanlık için son derece işlevsel olacağını belirtti.

GELECEĞİN MERKEZİ PLANLAMASINDA KOLAYLIKLAR

Oturumun son konuşmacısı Erhan Nalçacı ise "21. Yüzyılda Sosyalizmin Temel Özellikleri Nasıl Kendini Gösterecek?" başlıklı sunumu gerçekleştirdi. Tarihte devrimlerin nesnel zeminlerinin değişimi üzerinden konuya giriş yapan Nalçacı, sunumunun devamında son dönemde yaşanan emekçi sınıflar kompozisyonunun değişimini irdeledi. Sırasıyla küresel boyutta işçileşme ve kentleşme süreci, hizmet sektöründe çalışan işçi sayısındaki artış, üretici güçlerde gelişme, geleceğin merkezi planlamasında kolaylıklar, üretimin ulusal sınırları aşması, 21. yüzyıl devriminin bir toplumsal birim olarak aile ve kadın emeği üzerindeki olumlu muhtemel etkileri başlıklarını açan Nalçacı, Alpullu Şeker Fabrikası ve İskenderun Demir Çelik Fabrikası gibi Türkiye tarihinde öne çıkan planlamaya dayalı iki SSCB kalkınma yardımından da bahsetti.

Oturumun kapanış sözünü alan Mustafa Türkeş ise üretimin ve tüketimin kapitalizmde kısmen planlanabileceğini ancak meselenin sınıfsal ve sistemsel boyutunu gözetmeksizin insanlığın bütününe faydalı bir planlamadan söz edilemeyeceğini öne sürdü.

Oturum, 6-8 Aralık 2019 tarihlerinde ODTÜ Mezunlar Derneği Vişnelik Tesisleri'nde düzenlenecek Sosyalist Gelecek ve Planlama Sempozyumu'na davetle son buldu.