Müze ve Ören yerlerine özelleştirme saldırısı

2010 yılında özelleştirilen müze giriş sistemi, bilet fiyatlarının yıllar içinde katlanarak artmasına sebep oldu. Uzun yıllardır TÜRSAB (Türkiye Seyahat Acentaları Birliği) ortaklığına ihale edilen sistem, bu dönem 9 yılığına SICPA Türkiye firmasına verildi. Ziyaretçi sayısının milyonları bulduğunu düşünürsek ciddi bir kamusal kaynağın özel şirketlere aktarıldığı görülüyor.

[BAA - Erken Toplumsal Hareket]

Müze ve ören yerleri gişelerinin idaresi işleri, T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı’na bağlı DÖSİMM (Döner Sermaye İşletmesi Merkez Müdürlüğü) tarafından 27.02.2018 tarihinde yapılan ihale ile SICPA Türkiye adlı İsviçre menşeli bir firmaya devredildi. SICPA Türkiye ihaleye önceki dönem de katılmış, ancak kazanamamıştı. SICPA şirketinin arkasında Cüneyd Zapsu'nun asistanı ve bir dönem AKP milletvekili adayı da olan Cavidan Gülşen Karanis Ekşioğlu’nun adı geçiyor.

İHALE KAMU YARARINA MI?

Türkiye’nin en çok ziyaret edilen, Topkapı Sarayı, sarayın Harem Dairesi, Ayasofya Müzesi, İstanbul Arkeoloji Müzeleri, Türk ve İslam Eserleri Müzesi, Pamukkale (Hierapolis), Efes Antik Kenti ve Göreme Tarihi Milli Parkı gibi müze ve ören yerlerinin de içinde bulunduğu 54 müze ve ören yeri için yapılan ihaleyi SIPCA Türkiye firması, 3.907.000.000,00 TL teklif vererek kazandı.

Bazı müze ve ören yerlerinin 2018 yılındaki ziyaretçi sayılarına bakıldığında ihalenin kamu yararına olup olmadığı ortaya çıkıyor.
Topkapı Sarayı: 2 milyon 980 bin 450
Ayasofya Müzesi: 2 milyon 890 bin 873
Pamukkale Ören Yeri: 2 milyon 172 bin 740
Efes Antik Kenti: 1 milyon 543 bin 690

MÜZE GİRİŞ ÜCRETİ 72 TL'YE KADAR ÇIKTI

Kültür ve müzecilik faaliyeti ile bir ilgisi bulunmayan bu firmanın ihaleyi kazanması toplumun ortak mirasının özel şirketlere peşkeş çekilmesi tartışmasını tekrar alevlendirdi. Üstelik 2018 yılında müze ve ören yerleri giriş ücretlerine yapılan %50 zamma, 17 Temmuz 2019 yılında yapılan %20 zam eklendi. SICPA Türkiye firması müze girişlerine yaptığı zamlarla gündeme oturdu. Her yıl ortalama 2 milyona yakın turistin ziyaret ettiği Efes Antik Kenti, Topkapı Sarayı ve Ayasofya Müzesi giriş ücretleri 60 TL’den 72 TL’ye çıktı. Denizli’deki Pamukkale (Hierapolis) ören yerinin giriş ücreti 50 TL’den 60 TL’ye çıktı.

ÖZEL ŞİRKETLER KÜLTÜR ALANINI KENDİ REKLAM YAPMA ARACI OLARAK KULLANIYOR

2011’de aynı faaliyeti yürüten TÜRSAB, müze gelirlerinin %11’ini kendisi kullanabiliyordu. SICPA Türkiye firması da yılda ortalama 60 milyon TL gelir sağlayan müze ve ören yerlerinin gişelerinden bir hayli kazanç sağlayacak gibi görünüyor. 2008 yılında büyük reklam ve ilanlarla tanıtılan Müzekart ile ilk yıllarında 20 TL’ye tüm müze ve ören yerlerine giriş yapılabileceği söyleniyordu (Ardından birçok ören yeri ve müze Müzekart kapsamından çıkartıldı). Ancak günümüzde gelinen nokta, 72 TL ye varan giriş ücretleri oldu. Özel şirketler, kültür alanını kendi reklamlarını yapma aracı olarak kullanarak, kârlarına kâr katmayı planlamaktadır. Halbuki tarih, kültür ve sanat alanları, toplumun tüm kesimlerinin ulaşabileceği alanlar olmalıdır. Bunun yolu da kültür alanının kamuya ait, devredilemez bir yapıya büründürülmesi ile olacaktır.

İHALEYİ ALAN SICPA BİR TEKNOLOJİ ŞİRKETİ

1929 yılında kurulan SICPA, İsviçre merkezli bir teknoloji şirketi. 3 bine yakın çalışana sahip, banknot ve değerli evrak güvenliğinde uzman firma, güvenlik mürekkepleri üretiyor. 5 kıtada faaliyet gösteren İsviçreli şirket, 190 ülkedeki merkez bankasının banknotlarına mürekkep tedarik ediyor. Pasaport, çek gibi değerli dökümanlara da güvenlik mürekkebi üreten firma, 2007’de kaçak malların yakalanması alanında Kibar Holding ile ortak olmuş ve SICPAAssan Ürün Güvenliği adlı şirket kurulmuştu. 2015’te Kibar, sahip olduğu yüzde 50 hissesini ortağına satmıştı. Sahte ve kaçak ürünlerin önlenmesini sağlamak amacıyla kurulan firma, 2007'de 5 yıllık bandrol üretim ihalesini, 327 milyon lira teklif vererek almıştı. Şirket, Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından başlatılan tütün ve alkollü içki ürünlerinde Bandrollü Ürün İzleme ve Takip Sistemi'nin kurulması ve işletilmesi alanında hizmet veriyor.