Klaus Fuchs: Hain değil, enternasyonalist rol modeli

Ağustos 24, 2020

Nature’da yayınlanan yazı bir kez daha Emil Julius Klaus Fuchs’u gündeme hain olarak taşıyınca, Orta Doğu Teknik Üniversitesi’nden Bilim ve Aydınlanma Akademisi üyesi Doç. Dr. Mehmet Somel okur cevabı gönderdi. Ancak, Nature dergisinin COVID-19 pandemisi nedeniyle okur cevaplarına yer vermemesi gerekçesiyle mektup yayınlanmadı. “Klaus Fuchs: hain degil, enternasyonalist rol modeli” başlığıyla gönderilen mektup şöyle:

Nature dergisinde 3 Ağustos'ta yayımlanan kitap eleştirisinde Sharon Weinberger, fizikçi Klaus Fuchs'un 1940'larda SSCB'yle atom bombası sırlarını paylaşmasının Batı'da yaygın olarak "ihanet" olarak görüldüğünü ifade ediyor. Bunun dar ve tehlikeli bir bakış açısı olduğunu iddia ediyorum. Böyle bir perspektiften bakılınca, hükümetlerinin politikalarına karşı çıkan her bilim emekçisinin ahlaken mahkûm edilmesi gerekir.

Bilim insanları etik dışı davranışları, açgözlülükleri veya ırkçılıkları nedeniyle kınanabilirler. Harekete geçmedikleri için ya da öngörüsüz hareketleri için de eleştirilebilirler. Öte yandan, hümanist inanç ve değerleriyle zıt düşen ulusal politikalara karşı duran bilim insanları takdir edilmelidir.

Fuchs'un 1930'larda Nazi Almanyasını terkedişi de, 1940'larda SSCB'ye atom bombası geliştirmekte yardım edişi de takdiri hakediyor. Yazar Weinberger diyor ki “[Nükleer silahların] yaygınlaşması yoluyla [savaşın] önlenmesi bugün idrak etmesi güç bir bakış açısı.” Aksine, bugün birçokları Fuchs'un öngörüsünün, yani ABD'nin nükleer tekel sahibi olduğu bir dünyanın güvensiz olacağı düşüncesinin tarihsel gelişmelerce doğrulandığını söyleyecektir. Nitekim ABD, Japonya'ya iki atom bombası attıktan sonra da, 1940'ların ikinci yarısı ve 1950'lerin başı boyunca, örneğin Kore Savaşı sırasında, nükleer tehdidi sürekli kullandı. Bu durum ancak SSCB'nin kendi nükleer silahlarını geliştirmesiyle sonlandı. ABD Dışişleri Bakanlığı'nın belgelerine göre, ABD Vietnam üzerinde nükleer silah kullanmaktan vazgeçmesinin sebebi Soyvet misillemesi korkusuydu.

Geleceğin bilim emekçileri de Fuchs gibi, bilimi siyasi ve ekonomik çıkar için kullanmaya çalışan hükümetlerinin hilafına, bilimsel gelişmeleri insanlık için faydalı olduğuna inandıkları durumlarda paylaşma cesaretini gösterebilirler - bir Covid-19 aşı protokolünü mesela. Fuchs gibi, onlar da takdiri hak edeceklerdir.

Klaus Fuchs hakkında daha fazla bilgiye “İşçi Sınıfının Fizikçisi ve Ajanı: Klaus Fuchs” başlıklı yazıdan ulaşabilirsiniz.

Kaynak

https://2001-2009.state.gov/r/pa/ho/time/cwr/104434.htm (Erişim tarihi 15/08/2020)